წყლის რესურსების მართვა

საქართველოს პარლამენტის გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების კომიტეტის ორგანიზებითა და USAID-ის ეკონომიკური მმართველობის პროგრამის მხარდაჭერით გაიმართა წყლის რესურსების მართვის შესახებ საჯარო-კერძო დიალოგი. ISET-ის კვლევითმა ინსტიტუტმა რეფორმის გაცნობითი ხასიათის საჯარო-კერძო დიალოგის დაგეგმილი შეხვედრა კომიტეტის PPD შეხვედრის ფორმატში გააერთიანა და დაინტერესებულ მხარეებს პროექტ „რეფორმეტრის“ ფარგლებში რეფორმის შეფასებასთან დაკავშირებით დაგეგმილი ღონისძიებები გააცნო.

წყლის პოლიტიკის დოკუმენტი აფასებს საქართველოს, მოლდოვისა და უკრაინის წყლის სექტორებში არსებულ ამჟამინდელ მდგომარეობას, წყლის სექტორის განვითარების შესახებ შერჩეული ქვეყნების გრძელვადიან სტრატეგიულ გეგმასთან მიმართებით.

წარმოდგენილი მონიტორინგის ანგარიში მოიცავს საქართველოს გარემოს დაცვის მოქმედებათა მესამე ეროვნული პროგრამის, 2020 წლის ქმედებების შესრულების მონიტორინგის შესახებ დეტალურ ინფორმაციას.

კანონის მიზანია გარემოსთვის ზიანის მიყენებასთან დაკავშირებული საკითხების სამართლებრივი რეგულირება პრინციპის „დამბინძურებელი იხდის“ შესაბამისად.

წყლის რესურსების გაუმჯობესებულ მართვას მნიშვნელოვანი ზეგავლენა ექნება საქართველოს ეკონომიკურ განვითარებაზე, რადგან მას ეკონომიკის ბევრი სექტორი მჭიდროდ უკავშირდება. საქართველოს სუსტი წყლის რესურსების მართვის არსებული კანონმდებლობა დიდი ხანია, რაც ქვეყნის ეკონომიკურ წინსვლას აფერხებს. კანონმდებლობის ხარვეზების საპასუხოდ საქართველოში ინერგება წყლის რესურსების მართვის ახალი კანონმდებლობა, რომელიც მთლიანად ცვლის სფეროს რეგულირების ელემენტებს. აღნიშნული შეფასების დოკუმენტი მიმოიხილავს შემოთავაზებული კანონპროექტის წარმატებული დანერგვის ისეთ პირობებს, როგორებიცაა წყლის რესურსების მდგრადი გამოყენება და წყლის მართვის ხარისხის გაუმჯობესება. დოკუმენტში ასევე წარმოდგენილია კანონპროექტის დანერგვის პროცესში მნიშვნელოვანი როლის მქონე დაინტერესებული მხარეების ანალიზი.

აღნიშნული კანონპროექტი საქართველოში წყლის რესურსების მართვასთან დაკავშირებულ მიდგომებს არსებითად ცვლის. კანონპროექტი მიზნად ისახავს „წყლის რესურსების ინტეგრირებული მართვის პრინციპების შესაბამისად და ადამიანის ჯანმრთელობისთვის უსაფრთხო გარემოს შექმნისთვის შიდა ზედაპირული წყლების, გარდამავალი წყლების, სანაპირო წყლების და მიწისქვეშა წყლების დაცვისა და მდგრადი გამოყენებისთვის ძირითადი საფუძვლების ჩამოყალიბებას“. კანონპროექტის ძირითადი შინაარსი ევროკავშირის ასოცირების შეთანხმებიდან გამომდინარეობს.

საქართველოს სოფლის მეურნეობისა და სოფლის განვითარების სტრატეგია 2021-2027-ის მიზანია სფეროში არსებულ გამოწვევებთან გამკლავება და სოფლად სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების მიმართულებით მნიშვნელოვანი გარდატეხის მიღწევა. სტრატეგია შექმნილია არსებული სტრატეგიების გამოცდილების და შედეგების, განხორციელებული რეფორმების და ევროკავშირის გამოცდილების საფუძველზე.

დოკუმენტში განსაზღვრულია საქართველოს წიაღის სექტორის პოლიტიკა 9 მიმართულებით: წიაღისეულის მართვა, ინსტიტუციური მოწყობა და საკანონმდებლო ჩარჩოები, წიაღისეულზე უფლების მინიჭება და ლიცენზირება, ფისკალური რეჟიმი, მიწაზე წვდომა და მიწათსარგებლობა, შრომა, გარემოს დაცვა, სოციალური და კულტურული დაცვის მექანიზმები და გარანტიები, დამატებითი ღირებულების შექმნა და წიაღისეულის მოპოვებასთან დაკავშირებული განვითარება.

დოკუმენტი წარმოადგენს გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სფეროში
ქვეყნის უმთავრეს სტრატეგიულ დოკუმენტს, რომელიც განსაზღვრავს დარგის გრძელვადიან
სტრატეგიულ პრიორიტეტებსა და კონკრეტულ სამოქმედო გეგმას ხუთწლიანი (2017-2021) პერიოდისთვის.

ანგარიშის მიზანია წვლილი შეიტანოს ეროვნული პოლიტიკის დიალოგში, რომელიც გააქტიურდა მას შემდეგ რაც საქართველომ ხელი მოაწერა ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულებას 2014 წელს და აიღო პასუხისმგებლობა ევროკავშირის წყლის ჩარჩო დირექტივის დანერგვაზე.

სტრატეგია წარმოადგენს საქართველოსთვის 2017-2025 წლების განმავლობაში ირიგაციის განვითარების სახელმძღვანელო დოკუმენტს. მასში გათვალისწინებულია როგორც მწყობრიდან გამოსული ინფრასტრუქტურის რეაბილიტაცია, ასევე მონაცემებზე დაფუძნებული, პროფესიული და ფართო მონაწილეობაზე დამყარებული თანამედროვე ირიგაციის მართვის პოტენციალის განვითარება.

აღნიშნული რეგულირების ზეგავლენის შეფასება აანალიზებს წარმოდგენილ კანონის პროექტს „წყლის რესურსების მართვის შესახებ“, რომელმაც საქართველოში უნდა აამოქმედოს წყლის რესურსების მართვის არსებითად ახალი მიდგომა, რომელიც შესაბამისობაშია ევროკავშირის კანონმდებლობასთან. წარმოდგენილი რია ერთმანეთს ადარებს პოლიტიკის ცვლილების შემდეგ სამ ვარიანტს: ვარიანტი 0 - არანაირი ცვლილება; ვარიანტი 1 - წარმოდგენილი კანონპროექტის სრული განხორციელება; ვარიანტი 3 - წარმოდგენილი კანონპროექტის განხორციელება გამონაკლისით: მთავრობა არ ქმნის მონაცემთა გაცვლის სისტემას, რომელიც ხელს შეუწყობს საჯარო და კერძო სექტორის მოთამაშეებს ერთმანეთთან მონაცემების გაცვლაში. შეფასების შედეგებმა აჩვენა, რომ ორივე ვარიანტი არსებითად ცვლის წმინდა დაყვანილ ღირებულებას საბაზისო სცენართან მიმართებაში.

მოცემული კანონის ფარგლებში რეგულირდება ლიცენზიებთან და ნებართვებთან დაკავშირებული რიგი საკითხები და მისი მიზანია ისეთი ორგანიზებული საქმიანობის ან ქმედების რეგულირება, რომელიც ხასიათდება ადამიანის სიცოცხლისთვის ან ჯანმრთელობისთვის მომეტებული საფრთხით, მოიცავს განსაკუთრებით მნიშვნელოვან სახელმწიფო ან საზოგადოებრივ ინტერესებს ან დაკავშირებულია სახელმწიფო რესურსებით სარგებლობასთან.

კანონის მიზანია ფასიანი ბუნებათსარგებლობის პრინციპის დამკვიდრებით, სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული ბუნებრივი რესურსებით რაციონალური სარგებლობის უზრუნველყოფა.

საქართველოს კანონი წყლის შესახებ სფეროს მარეგულირებელი ძირითადი საკანონმდებლო აქტია. კანონის ამჟამინდელი ვერსია სრულად ვერ უზრუნველყოფს უპასუხოს იმ გამოწვევებს, რომლებიც აღნიშნულ სფეროში არსებობს. მასში განსაზღვრული ნორმების უმრავლესობა მხოლოდ ნომინალურ ხასიათს ატარებს და ეფექტური არ არის.